طراحی نقشه اگزاست فن
اگزاست فن چیست؟
اگزاست فن Exhaust Fan ، فنی است که برخلاف فن های دمنده، هوا را می کشد و از محیط خارج می کند. ساده ترین نوع اگزاست فن ها، هواکش های آشپزخانه هستند. اگزاست فن های صنعتی قدرت مکش بالایی در حدود 1400CFM دارند که لازمه آن این است که فن های پرقدرتی داشته باشند.
اگزاست فن ها معمولا در دو حالت گردش هوا و یا خروج هوا مورد استفاده قرار می گیرند. در حالتی که از اگزاست فن ها در گردش هوا استفاده شود، هوا پس از فیلتر شدن دوباره به محیط باز می گردد.
اگزاست فن در اتاق تمیز
از آنجا که خروج، ورود و گردش هوا در اتاق تمیز باید کنترل شده باشد، اگزاست فن ها در این اتاق ها اهمیت دو چندانی دارند. معمولا در طراحی های اتاق تمیز، هوا پس از مراحل مختلف فیلتراسیون از هواسازها تامین می شود و از یک سو مانند سقف وارد اتاق تمیز می شود و از سوی دیگر توسط اگزاست فن ها از اتاق خارج می شود. حال این هوا گاه به طور کامل به محیط بیرون داده می شود و یا با توجه به طراحی و کاهش مصرف انرژی هوای خارجی از اتاق تمیز و یا انرژی آن به سوی هواساز باز می گردد. معمولا در اینگونه موارد از اگزاست فن هایی استفاده می شود که خود دارای فیلتراسیون مانند فیلتر هپا هستند.
انواع اگزاست فن
اگزاست فن های موجود در سه تیپ سقفی، آکسیال و یوتیلیتی است. از لحاظ فن، اگزاست فن ها می توانند دارای فن آکسیال و یا سانتریفیوژ باشند. فن ها معمولا یک طرفه و فوروارد هستند.
اگزاست فن ها دارای قدرت هوادهی بین 1000 تا 5750 را دارند.
· سه تیپ سقفی ، آکسیال و یوتیلیتی
· فـن آکسیال و سانتریفیوژ
· با فـن فوروارد و یک طرفه
· ظرفیت هوادهی 5750-1000
· کم صـدا
اگزاست بخار(steam exhaust)، در سالن های صنعتی هوای آلوده را توسط هواکش ها تخلیه نموده و در نتیجه گاز، بخار، گرد و غبار و مواد معلق ناشی از مراحل تولید از محیط خارج می شود. برای این منظور دو سیستم وجود دارد:
تخلیه کلی هوا (General axhaust)
تخلیه موضعی هوا (Local exhaust)
در تخلیه کلی هوا با نصب تعدادی هواکش در فواصل مناسب می توان هوای محیط را تخلیه نمود و در تخلیه موضعی هوا با اجرا یک سیستم کانال کشی که انشعبات آن روی ماشین آلات مورد نظر قرا می گیرد هوای آلوده مربوط به هر ماشین تخلیه می شود. سیستم تخلیه موضعی نسبت به سیستم تخلیه کلی برتری دارد زیرا هوای آلوده را قبل از اینکه در محیط پخش شود خارج می نماید و در ضمن حجم هوای کمتری را خارج می کند و هواکش کوچکتری نیاز دارد. تخلیه هوا سبب ایجاد فشار منفی در محل شده در نتیجه هوای تازه را از درب ها و پنجره ها به داخل می کشد.
سیستم تخلیه موضعی هوا
این سیستم دارای پنج قسمت می باشد.:
هود (Hood)
سیستم کانال کشی (Duct system)
فیلتر (air cleaning device)
هواکش (air moving device)
کانال عمودی یا دودکش (Exhaust stack)
انواع هود
یک هود مناسب باید بتواند با تخلیه حداقل هوا حداکثر مواد زائد در هوای آن قسمت را خارج نماید لذا برای طراحی هود مناسب باید اطلاع کاملی از پروسس ماشینی که به هود نیاز دارد به دست آورد.
هود های تخلیه معمولا گرد، مستطیلی، یا شیب دار هستند که با توجه به هندسه مکان انتخاب می شوند و در دو نوع باز (non closing) و بسته (Enclosing) تقسیم می شوند. هود های بسته از آنجایی که حجم هوای کمتری را خارج می کنند نسبت به هود باز راندمان بالاتری داشته و مقرون به صرفه ترند.
تمام بخش های هودهای باز قابل جدا شدن است. تیغه ها، صفحه و سیال ها در این نوع هود قابل جابه جایی بوده و این امکان را فراهم می کند که سطح محوطه برای کنترل آلودگی، بدون اختلال در کار بیشتر شود.
انواع هود
hood
هودهای اگزاست باز می تواند در محل ثابت باشد؛ در حالیکه هودهای متحرک برای محل هایی که نیاز به جابه جایی جهت تمیزکاری و تعمیرات وجود دارد، استفاده می شود. (به عنوان مثال کوره های الکتریکی در ذوب فولاد)
اگزاست دوده، تعبیه شده درون فن و فیلتر
232_11
دبی هوای هود
برای محاسبه مقدار حجمی جریان هوایی که هود باید خارج کند ابتدا باید سرعت عبور هوا از دهانه باریک هود را مشخص نمود، آنگاه با داشتن سرعت می توان مقدار حجمی جریان هوا را محاسبه کرد. برای هود باز از رابطه زیر استفاده می شود.
Q=VA
که در آن
Q: دبی هوای اگزاست cfm
V: سرعت عبور هوا fpm
A: سطح مقطع دهانه هود ft2
برای هوای استاندارد مقدار فشار سرعتی از رابطه به دست می آید که در آن :
Pv: فشار سرعتی بر حسب اینچ آب
V: سرعت عبور هوا fpm
رنج سرعت عبور هوا در هود
وضعیت انتشار الودگی
نمونه
سرعت عبور m/s
هوای آزاد شده بدون سرعت
تبخیر از مخازن، گریس کاری، آبکاری
0.25-0.5
هوای آزاد شده با سرعت کم
جوشکاری، انتقال نوار تسمه با سرعت آرام، پر کردن مخازن
0.5-1
تولید هوا با سرعت زیاد
پر کردن سریع مخزن، بارگیری سریع، خرد کردن، لرزش
1-2.5
تولید هوا با سرعت بسیار زیاد
سنگزنی، سند بلاست
2.5-10
روابط طراحی هود
برای هود بسته مقدار حجمی جریان هوا از رابطه زیر به دست می آید.
Q=V(10X2+A)
Q: مقدار حجمی هوا cfm
V: سرعت هوا fpm
X: فاصله محوری بین دهانه باز هود و سطح کار ft
A: سطح مقطع دهانه باز ft2
برای هودی که مجهز به صفحه فلزی باشد رابطه فوق به صورت زیر می باشد:
Q=V(5X2+A)
برای محاسبه مقدار جریان حجمی هوا در هودهایی که به صورت فلنجی در کنار سطح کار نصب می گردد از رابطه زیر استفاده می شود.
Q=0.75.V.(5X2+A)
هود باز باید تا حد ممکن به سطح کار نزدیک باشد تا بتواند به جای هوای اطراف، بیشتر هوای آلوده نقطه کار را خارج نماید، اگر فاصله هود باز تا نقطه کار بیش از 3 فوت (حدود یک متر) باشد راندمان آن کاهش می یابد و هوای الوده در محیط پخش می شود.
هود برای تخلیه هوای داغ
برای تخلیه هوای داغ از تجهیزات صنعتی توسط هود موارد خاصی را باید در نظر گرفت، از جمله حرارت ویژه و مقدار جریان انتقال حرارت. اگر شرایط به گونه ای باشد که نتوان از هود بسته استفاده کرد می توان از هود قیفی (Canopy hood) استفاده نمود که برای افزایش راندمان آن و نیز کاهش میزان جریان حجمی هوای مورد تخلیه باید فاصله آن تا محل کار را به حداقل رسانید. این فاصله بهتر است بیش از 1 متر نباشد، گاه شرایط اجازه نمی دهد که فاصله هود تا محل کار کم باشد و لذا می توان فاصله بیشتری در نظر گرفت که در نتیجه مقدار جریان حجمی هوای تخلیه افزایش خواهد یافت، برای تعیین میزان جریان حجمی هوای تخلیه از رابطه زیر استفاده می شود.
Q0=(3600×2g R/PCp)1/3(qLA2P)1/3
که در آن
Q0: جریان حجمی هوای تخلیه cfm
g: شتاب ثقل 32.2 ft/s2
R: عدد ثابت هوا 53.352 ft.lb/lb.R
P: فشار مطلق اتمسفریک محل psf
Cp: حرارت ویژه هوا 0.24 Btu/lb.R
q: جریان انتقال حرارتی به صورت جابه جایی Btu/min
L: ارتفاع قسمت حرارت زا زیر پوشش هود ft
Ap: سطح مقطع بالای قسمت حرارت زا زیر پوشش هود ft2
کانال هود
انتقال هوای تخلیه از هودها به خارج باید توسط کانال صورت گیرد، معمولا کانال گرد نسبت به چهار گوش برتری دارد زیر سرعت هوا در تمام نقاط آن یکنواخت تر می باشد و مانع از نشت مواد خارجی موجود در هوا در جداره کانال می گردد و در نتیجه از افزایش فشار استاتیکی در مسیر جلوگیری می نماید. اگر شرایط به گونه ای باشد که باید از کانال چهارگوش استفاده شود باید تا حد امکان سعی نمود که نسبت طول و عرض مقطع تقریبا با هم برابر شوند. حداقل سرعت انتقال هوا باید به اندازه ای باشد که از نشت مواد در جداره جلوگیری گردد.
کانال کشی سیستم اگزاست صنعتی
پس از تعیین قطر کانال هر هود و آرایش سیستم، می توان مقاطع کانال های انتقالی را مانند محاسبات کانال هوا با روش افت فشارثابت محاسبه نمود و پس از محاسبه کانال ها سیستم را بالانس فرض کرد، دو روش برای متعادل کردن سیستم کانال اگزاست صنعتی وجود دارد، یکی روش بالانس کردن تجهیزات کانال و روش دیگر متعادل کردن سیستم توسط افزایش مقاومت در سیستم کانال کشی می باشد. مثل تعویض ابعاد مقطع کانال، انتخاب اتصالات مناسب و افزایش هوا که روش بهتری نسبت به روش اول است.
برای افزایش مقدار هوا می توان از رابطه زیر استفاده کرد:
Qc=Qd(Ph/Pl)0.5
در این رابطه فرض بر این است که تمام طول کانال در هر قسمت دارای یک مقطع باشد و افت فشار در تمام اتصالات ثابت است.
Qd: مقدار فلوی هوا از کانال در مقاومت کم cfm
Qc: مقدار فلوی لازم هوا برای افزایش Pl به Ph ، cfm
Ph: افت فشار مطلق در کانال با مقاومت زیاد بر حسب اینچ آب
Pl: افت فشار مطلق در کانال با مقاومت کم بر حسب اینچ آب
برای سیستم هایی که ذرات موجود در هوا را اگزاست می کنند بهتر است زانویی هایی با شعاع انحنا زیاد نسبت به قطر کانال (r/D) به کار برد ( r/D>1.5 ) و اگر کمتر از 1.5 باشد فرسایش زانو در اثر برخورد با ذرات زیاد می شود و در نتیجه عمر آن کم می گردد. زانوها از هفت تکه یا بیشتر ساخته شده اند خصوصا در قطرهای زیادبرای عبور بهتر هوا و کم کردن اتلاف انرژی و جلوگیری از سایش توسط ذرات موجود در هوا اتصال باید 30 درجه باشد.